Rzecznik Finansowy skierował zapytanie do Sądu Najwyższego, którzy ma rozstrzygnąć, czy frankowa umowa kredytowa jest umową wzajemną czy dwustronnie zobowiązująca. Po złożeniu zapytania, w sądach apelacyjnych zapadło 20 wyroków, w których nie było jednolitej linii orzeczniczej. Ze względu na wielowątkowość sprawy, SN odroczył posiedzenie w tej sprawie do 6 października 2023 r.
Umowa kredytowa CHF – wzajemna czy dwustronnie zobowiązująca?
Orzeczenie czy umowa kredytu hipotecznego w szwajcarskiej walucie może być uznana za umowę wzajemną to jedno z głównych zagadnień, które rozważają sądy w sprawach o unieważnienie umowy kredytowej ze względu na obecne w niej niedozwolone klauzule. Po stwierdzeniu nieważności umowy kredytowej, musi nastąpić wzajemne rozliczenie stron. Banki żądają zwrotu od Kredytobiorcy kwoty udzielonego kapitału, zaś Frankowicze zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych. To, w jaki sposób rozliczenie będzie wyglądać jest uzależnione od zakwalifikowania umowy jako wzajemnej lub dwustronnie zobowiązującej. Dotychczas sądy różnie rozstrzygały tą kwestię.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym „umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej”. Co istotne, w przypadku stwierdzenia nieważności umowy kredytowej, każdej ze stron „przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot”.
Ze względu na masowe powoływanie się banków na prawo zatrzymania, Rzecznik Finansowy zwrócił się do Sądu Najwyższego, aby orzekł czy „umowa o kredyt bankowy (…) jest umową wzajemną, czy też umową dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną”. W tym drugim przypadku stronom nie przysługiwałoby prawo zatrzymania.
Rzecznik Finansowy zawnioskował, aby umowa kredytowa została uznana jako dwustronnie zobowiązująca, ale nie wzajemna. Swoje stanowisko argumentuje tym, że w umowie wzajemnej „strony spełniają różne świadczenia, ale zasadniczo o ekwiwalentnej wartości”. Jednocześnie wskazuje, że „zwrot przedmiotu umowy o kredyt bankowy po upływie umówionego okresu nie jest ekwiwalentem świadczenia kredytodawcy, podobnie – zastrzeżone oprocentowanie nie nadaje umowie o kredyt bankowy charakteru umowy wzajemnej”.
Na chwilę obecną nie jest wiadome, jak stanowisko, które przyjmie TSUE wpłynie na kwalifikację umowy kredytowej CHF. Wiadomo natomiast, że w listopadzie 2021 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zwrócił się do Trybunału z serią pytań dotyczących kwestii wzajemnych rozliczeń po stwierdzeniu nieważności umowy kredytowej i terminów przedawnienia roszczeń. Jedno z pytań dotyczyło również „prawa zatrzymania”, a mianowicie tego czy zarzut zatrzymania da się pogodzić z ochroną konsumenta. Warto podkreślić, że niektóre sprawy zostały zawieszone w oczekiwaniu na wyrok TSUE.
Więcej informacji: www.bankier.pl
