Dnia 7 grudnia TSUE orzekł w sprawie polskich Kredytobiorców, którzy w 2009 r. podpisali umowę o kredyt hipoteczny CHF z mBank. W styczniu 2022 r., ówczesny sędzia Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia Michał Maj skierował do TSUE cztery pytania prejudycjalne w sprawie C-140/22, wśród których znalazło się zapytanie o rolę oświadczenia składanego przez konsumentów o skutkach nieważności umowy.
Wątpliwości wokół uchwały Sądu Najwyższego
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia zwrócił się o rozpatrzenie kwestii oświadczenia składanego przez konsumenta w związku z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. (sygn. III CZP 6/21). Na mocy powyższej uchwały Sądu Najwyższego, do spraw frankowych zostało wprowadzone pojęcie zawieszonej bezskuteczności. W praktyce wskazuje ono, że nieuczciwy warunek zawarty w umowie kredytowej nie ma skutku od początku okresu obowiązywania tej umowy, bowiem jest uzależniona od tego, kiedy konsument złoży przed sądem oświadczenie. Według Sądu Najwyższego konsument ma obowiązek złożyć takie oświadczenie, w którym wskazuje, że jest świadomy konsekwencji jakie niesie ze sobą stwierdzenie nieważności umowy kredytowej. Dodatkowo, we wspomnianej uchwale, SN powiązał kwestię wymagalności roszczeń. Podkreślił, że od daty, w której konsument złoży oświadczenie w sądzie, rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczeń oraz naliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie.
TSUE w sprawie oświadczenia konsumenta o skutkach nieważności umowy
Mając na uwadze uchwałę Sądu Najwyższego, Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia skierował do Trybunału UE następujące pytanie w sprawie C-140/22:
Według sądu, wspomniana sankcja bezskuteczności zawieszonej nie spełnia wymogu uznania nieuczciwego postanowienia umownego za nigdy nieistniejącego i niewywołujące skutków wobec konsumenta, o czym wprost stanowi Dyrektywy 93/13.
Warto podkreślić, że sprawach frankowych, które aktualnie toczą się przed sądem, ani Dyrektywa 93/13, ani dotychczasowe orzecznictwo TSUE nie nakłada na konsumenta obowiązku złożenia oświadczenia o skutkach nieważności umowy. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w swoich orzeczeniach podkreśla, że głównym celem Dyrektywy 93/13 jest ochrona konsumenta jako słabszej strony sporu z przedsiębiorcą. Z kolei zadaniem sądów krajowych jest usunięcie z obrotu prawnego umowy, w której treści znajdują się klauzule abuzywne będące podstawą do stwierdzenia nieważności całej umowy. Na kanwie powyższego, sąd powinien pociągnąć do odpowiedzialności przedsiębiorcę, który stosuje wadliwe zapisy, bez czekania na oświadczenie konsumenta – jasno wskazuje na to art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13. W kwestii oświadczenia Trybunał podkreślił, że konsument nie ma obowiązku przedstawienia takiego oświadczenia w sądzie. Co więcej, gdyby występowała taka konieczność, konsument nie mógłby korzystać ze skutecznej ochrony, jaką daje mu dyrektywa, co mogłoby doprowadzić do tego, że nie będzie dochodził od przedsiębiorcy swoich praw.
