26 kwietnia 2023 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę, która zmienia liczbę sędziów orzekających w sprawach w sądach drugiej instancji. Dotychczas postępowanie było prowadzone przez jednoosobowy skład sędziowski, jednak od dnia uchwały ma on być zwiększony do trzech członków.
Uchwała SN zmienia liczbę sędziów orzekających w sprawie
Mimo tego, że uchwała SN dotyczy zagadnień związanych z prawem pracy, niewątpliwie będzie miała swoje zastosowanie przy postępowaniach cywilnych. Jednoosobowy skład sędziowski w sądzie odwoławczym został powołany na mocy ustawy antycovidowej ( art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4), zgodnie z którym ograniczenie liczby sędziów prowadzących postepowanie miało zmniejszyć możliwość zakażenia się wirusem. Za zgodą prezesa sądu, wyjątek stanowiły skomplikowane sprawy, które mogły być rozpatrywane przez powiększony skład. Orzekanie przez jednego sędziego miało również przyczynić się do przyspieszenia rozpoznawania rozpraw. W momencie ustania epidemii wątek jednoosobowego orzecznictwa znów został poruszony. Coraz częściej pojawiają się głosy, że rozpatrywanie sprawy cywilnej w sądzie drugiej instancji tylko przez jednego sędziego „ogranicza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, ponieważ nie jest konieczne dla ochrony zdrowia publicznego i prowadzi do nieważności postępowania.”
Uchwała Sądu Najwyższego wywołała burzę pytań i wątpliwości. W opinii publicznej coraz częściej pojawiają się pytania czy w świetle nowych zapisów wszystkie dotychczasowe wyroki wydane przez jednoosobowe składy sędziowskie są nieważne. Istotnym aspektem jest fakt, że Sąd Najwyższy jasno wskazuje, że uchwała obejmuje wyroki wydane od dnia jej uchwalenia, czyli od 26 kwietnia 2023 r. W związku z powyższym, wszelkie obawy co do wyroków wydanych przed ta datą są bezzasadne – nie widnieją żadne przesłanki do unieważnienia tych wyroków. Mimo, że uchwała została podjęta przez siedmioosobowy skład i zyskała moc zasady prawnej, to warto zaznaczyć, że nie uchyliła zapisów ustawy antycovidowej. Zauważalny jest tu dysonans prawny, ponieważ z jednej strony obowiązuje uchwała z dnia 26 kwietnia mówiąca o trzyosobowym składzie sędziowskim, a z drugiej – ustawa dopuszczająca skład w postaci jednego sędziego. Co ważne, nowa uchwała dotyczy Sądów Najwyższych, nie mniej jednak powinna obowiązywać również w sądach powszechnych w celu zachowania jednolitej linii orzeczniczej.
Jak uchwała SN wpłynie na czas orzekania?
Przyjęcie jednolitej linii orzeczniczej jest zauważalnie w niektórych sądach, jednak nie jest to reguła. Wiele sądów drugiej instancji podjęło decyzje, że rozprawy, w których miał orzekać tylko jeden sędzia zostają zniesione. Przewidywane jest losowanie dodatkowych sędziów w celu utworzenia trzyosobowych składów orzeczniczych, zgodnie z aktualną uchwałą oraz wyznaczanie nowych terminów rozpraw. Korzystnym aspektem zaistniałej sytuacji jest fakt, że kolejne terminy nie są zbyt odległe – zazwyczaj wyznaczane są w perspektywie od kilku tygodni do kilku miesięcy. Inni sędziowie, odwołując się do wciąż obowiązującej ustawy, nadal orzekają pojedynczo. Należy zaznaczyć, że wyroki wydawane przez jednoosobowe składy nie są automatycznie uznawane za nieważne, aby tak się stało muszą zostać podważone przez jedną ze stron.
Jak uchwała SN wpłynie na Frankowiczów?
W związku z zaistniałą sytuacją można zadać pytanie czy rozpatrywanie spraw w sądach drugiej instancji w trzyosobowych zespołach spowoduje, że wyroki w sprawach frankowych będą wydawane z opóźnieniem? Eksperci twierdzą, że istnieje takie prawdopodobieństwo, jednak nawet jeśli czas oczekiwania na wyrok zostanie wydłużony, nie będzie on znaczy. Istotne jest to, że sędziowie znają już zasady orzekania, które obowiązywały do 2021 r., a zmiana nie jest związana z uczeniem się i wdrażaniem nowych wytycznych.
