W związku z pandemią COVID-19 do życia powołano jednoosobowe składy sędziowskie, które następnie przez pięć miesięcy były kwestionowane. Jeszcze we wrześniu mają wrócić na stałe. Ustawa wejdzie w życie 28 września 2023 r.
Składy trzyosobowe dopuszczone w uzasadnionych przypadkach
Skutkiem nowelizacji ustawy, która będzie obowiązywać od 28 września tego roku, będzie uporządkowanie sytuacji w sądach, która została spowodowana decyzją siedmiu sędziów Izby Pracy Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia bieżącego roku. Przy wsparciu czterech sędziów przeciwko trzem, ta decyzja natychmiastowo zakwestionowała funkcjonowanie jednoosobowych sądów cywilnych w instancji odwoławczej, które zostały wprowadzone na czas trwania epidemii, zastępując wcześniejsze trzyosobowe sądy, a działały, kiedy epidemia już wygasała. Nowelizacja ma na celu uregulowanie tej sytuacji i przywrócenie porządku w sądach.
W aktualnej regulacji przewidziano jednak, że w pierwszej instancji prezes sądu może zdecydować o rozpoznaniu sprawy przez trzyosobowy skład sędziowski, jeżeli uzna to za konieczne ze względu na szczególne zawiłości lub precedensowy charakter sprawy, co było już możliwe w poprzednich przepisach. Dodatkowo, co stanowi nową zmianę, składy sędziowskie złożone z trzech sędziów będą rozpatrywać sprawy, gdy wartość przedmiotu sporu przekracza milion złotych, choć podczas prac nad nowelizacją pojawiły się pytania, czy ta granica nie powinna być ustalona na niższym poziomie.
Kontrowersje wokół powrotu składów jednoosobowych
Na wstępie, debata koncentrowała się na kwestii, czy składy sędziowskie z trzema członkami lepiej zapewniają właściwe rozstrzygnięcie sprawy. Teraz jednak główna dyskusja skupia się na regulacjach przejściowych i obawach związanych z potencjalnym chaosem, jaki może nastąpić w związku z powrotem do mniejszych składów sędziowskich.
Zgodnie z przepisem przejściowym wprowadzonym w wyniku nowelizacji, jeśli już wyznaczono trzech sędziów do rozpoznania konkretnej sprawy, to dalsze prowadzenie tej sprawy zostaje przekazane jednemu sędziemu, który został wyznaczony jako sprawozdawca. Warto podkreślić, że wszelkie dotychczasowe czynności pozostają w mocy.
Składy jednoosobowe szansą na szybsze wyroki
Arkadiusz Ziarko, wiceprezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie, zauważa, że w przypadku szczególnie zawiłych lub spraw o precedensowym charakterze możliwe będzie rozpatrzenie ich przez trzyosobowy skład sędziowski. W praktyce, gdy zaistnieje taka potrzeba, zazwyczaj wystarczy wniosek sędziego sprawozdawcy. Natomiast trudno uznać za konieczne rozpatrywanie prostych, rutynowych spraw przez trzyosobowy skład sędziowski. Według opinii sędziego, oczekiwana od wielu miesięcy zmiana zastosowania składów wieloosobowych na jednoosobowe nie będzie stanowić żadnego zaskoczenia ani nie spowoduje istotnych trudności organizacyjnych.
Sędzia Ziarko dodaje, że sędziowie pomocniczy, którzy nie będą zobowiązani do udziału w rozpatrywaniu innych spraw, będą mogli przeznaczyć ten czas na rozstrzyganie spraw związanych z ich własnymi obszarami referencyjnymi.
W związku z nowelizacją dotyczącą ilości sędziów w składzie orzekającym, wielu Frankowiczów ma nadzieję na przyspieszenie czasu oczekiwania na rozprawę oraz szybsze zakończenie sporu z bankiem w kwestii kredytu frankowego.
Więcej informacji: www.rp.pl
